Шалны  усан  халаалтын соёл нь  2000 гаруй жилийн түүхтэй.  МЭӨ III-I зууны үед хамаарагдах  шалны халаалтын  олдворууд  Солонгосын хойгоос ихээр  олдсон байдаг. Шалны халаалт нь  Солонгосчуудын амьдралын хэв маяг,  соёлын салшгүй нэг хэсэг болж хөгжлийн тодорхой үе шатуудыг туулж өнөөг хүрсэн бөгөөд маш арвин баялаг түүхтэй өвөрмөц соёл юм. Энэ ч утгаараа  “ Солонгос үндэстэний  биет бус соёлын өв”   хэмээн дэлхийд  хүлээн зөвшөөрөгддөг. 

Өнөө цагт технологийн хөгжлийн дагаад  халаалтын маш олон төрлийн арга шийдлүүд гарч  байгаа  ч Солонгос Улсад  шалны  усан халаалтыг  “Аюулгүй,  хүний амьдралын  ая тухтай байдлыг хангадаг , үр ашигтай, ашиглалтын зардал багатай, цэвэрхэн, хүний бие организмд эрүүл ахуйн хувьд зохимжтой систем” гэж үзэн барилга бүтээцийн ажлын салшгүй нэг хэсэг хэмээн хүлээн зөвшөөрч ирсэн. Энэ ч утгаар шалны усан халаалт  үнэ цэнээ алдахгүй  улам боловсронгуй болж хөгжин дэлхийн олон улс оронд нэвтрэн хэрэгжиж байна.

Шалны  усан халаалт гэдэг нь төвийн болон цахилгаан халаалтын тогооноос гарсан усыг халаалтын хоолойгоор дамжуулан өрөөг жигд халаадаг систем юм.  Манай орны хувьд энэхүү систем  нэвтрээд 10  гаруй жил болж байгаа бөгөөд  нилээдгүй олон барилга орон сууцанд угсарсан байдаг.  Энэ нь  ус хуваарилах (коллектор) төхөөрөмжид байгаа хаалтыг нээж хаах байдлаар халаалтыг тохируулдаг механик систем байсан. Энэ хугацаанд шалны усан халаалтын талаар  хэрэглэгчидийн дунд “Өрөө маш дулаахан тав тухтай байсан” гэх эерэг хандлагууд их байсан. Гэвч өрөөний темпратурын өсөлтөөс болж  агаар хуурайших, толгой эргэх гэх мэт шинж тэмдэгүүд илэрч “Шалны халаалт нь Монголд тохирохгүй” гэж үзэх хандлага  байсныг үгүйсгэхгүй. Энэ нь тухайн өрөөний темпратурыг тохируулах  автомат  систем  нэвтрээгүй байсантай холбоотой байсан юм. Ингээд хэрэглэгчийн эрэлт хүсэлтийг хангах мөн техник технологийн хөгжлийг дагах хэрэгцээ шаардлагын улмаас шалны усан халаалтын автомат удирдлагатай системийг  нэвтрүүлсэн. Энэ нь халаалтын темпратураа хэрэглэгч хүссэнээрээ  тохируулах боломжтой  систем бөгөөд   дээрх  асуудлуудыг  бүрэн  шийдэх боломжтой болсон юм.   

Төвийн халаалтай холбогдсон  автомат удирдлагатай систем

Төвийн шугамын халаалтгүй тохиолдолд  хоолойгоор гүйж байгаа шингэнийг халаахын тулд  бойлертой холбох бөгөөд  энэ нь олон янзын их үүсвэрээр ажилладаг . Жишээ нь: Газаар, цахилгаанаар , нам даралтын зуух буюу хатуу түлшээр гэх мэт.  Эдгээр эх үүсвэрүүдээс сонгосноор шалны халаалтын систем гүйж байгаа дулааны шингэнээ халаах боломжтой болдог.

Бойлертой холбогдсон автомат удирдлагатай систем

Шалны усан халаалтын  систем нь дараах давуу байдлыг бий болгодог. 

•Ердийн радиотараар (пар) халах системийг бодвол дулаан зөөгчийн халах температур бага байдаг тул дулаан эх үүсвэрийн ашигт ажиллагааг дээшлүүлээд зогсохгүй өрөө бүрийн температурын тохируулагчтай болгосноор дулааны энергийг 20-30 хувь хэмнэх боломжтой болдог 

•Өрөөнүүд жигд халдаг учраас өрөөний аль ч хэсэгт темпратур жигд байдаг онцлогтой юм.  

•Тухайн хэрэглэгч өөрийн хүссэнээр өрөө бүрийн температурыг өөрчлөн удирдах боломжтой

•Гадна орчныг температур хувьсах үед өрөөний температурыг автоматаар тохируулдаг.

•Өндөр баталгаатай РВ хуванцар хоолойг ашигласнаар зэврэлт үүсэхгүй, ашиглалтын хугацааг уртасгадаг

•Шалны бүх гадаргууд халаалтыг өгснөөр жигд халдаг тул тоосонцор болон бусад хэлбэрийн бохирдол бага, эрүүл ахуйд тохирхомжтой орчинг бүрдүүлнэ

•Шалны доор байрлах тул өрөөний ашигтай талбай ихсэн цонхыг хүссэн хэмжээгээр сонгох боломжтой 

Ингээд шалны  усан халаалтын системийг хэрхэн угсрах тухай  тоймлон хүргэж байна. 

1. Халаалтын хоолой 

Усны эргэлттэй шалны халаалтын систем нь  цутгалтын дараа  хагарах, цуурах зэрэг үзэгдлээс болж ус алдах эрсдэлтэй байдаг.  Олон төрлийн хоолой байдаг ч  чанарыг шаардлага хангасан  шалны халаалтын зориулалтын хоолойгоор угсрах нь чухал юм. Шалны усан халаалтанд   РВ  ( Polybutylene ) хоолойг өргөн  ашигладаг .  Хоолойн   даралт даах чадвар нь  10kgf/㎠ -аас доош,  усны температур 90℃-аас доош байдаг. Хоолойг халаалтын хуваарилагч төхөөрөмжтэй  (коллектор)    “PUSH – Lock”    буюу түлхэн түгжих аргаар угсардаг.  Хоолойн хэмжээ нь дараахь үзүүлэлтэй байдаг. 

2. Угсрах арга 

Нугалах арга: Хоолойг хоёр гараараа холхон барьж байгаад аажуухан хүссэн өнцөгөөр нугалж өгнө. Энэ үед хоолойг хугалахгүйн тулд хамгийн бага нугалах зайнаас илүү урт зайнд барих хэрэгтэй бөгөөд нугалсан үед диаметр нь хамгийн бага нугалах диаметрээс дээш байх ёстой. 

Бэхлэх арга :  Хоолойг  “ Баригч төмөр “ аль  эсвэл  “ U  хэлбэртэй  хадаас“ – г ашиглан цементэн шалан дээр бэхлэнэ. Бэхлэх зай нь  0. 5 аас 1 метр хүртэл байх ба хоолой дээш өндийхгүй байх ёстой. Мөн нугалсан хэсэгт 3-аас дээш цэгт бэхэлгээ хийж өгнө 

Таслах арга: PВ хоолойг  зориулалтын таслагч хайчаар  90 хэмийн өнцгөөр цэвэрхэн тайрна.

Хуваарилагч төхөөрөмжтэй  ( коллектор ) холбох арга:  PB хоолойг FUSH- LOCK”   аргаар холбох ба хоолойны тасалсан хэсэгт  слийв төмрийг шургуулж  халаалт хуваарилах төхөөрөмжийн  (коллектор ) залгах хэсэг рүү  2 удаагийн түлхэлтээр  шургуулна

Шалны усан халаалтын хоолойг угсарсан байдал  

“Belmonte residence” хотхон

Угсралтын  ажлын үеэр анхаарах зүйлс

•Хоолойг хүчээр нугалахгүй байх  

•Хоолойг  тогтоогч  аль эсвэл  U хэлбэртэй  хадаасаар   бэхлэх    

•Хоолойн  нугалсан хэсэгт 3-аас дээш цэгт бэхэлгээ хийх.

•Шугамын зайг барих

•Шалны гадаргууны  тэнцвэр түвшинг хадгалах 

•Зураг төсөлд заасан диаметр бүхий хоолойг  ашиглах

•Хоолойг хучих давхаргын зузаан нь 45 мм-ээс илүү гарахгүй байх 

•Хоолой  цементэн давхаргаас дээш  өндийж  цухуйхгүй байх

3. Халаалтын шугамны хэлбэр

Шалны усан халаалтыг  суурь цементэн давхаргыг ашиглан суурилуулдаг. Дараахь бүтэцтэй байдаг. 

4. Шалны  усан халаалтын  РВ  хоолойн давуу тал

•Суурилуулахад энгийн хялбар:   Хоолой нь ороомог  байдлаар сав баглаа хийгдсэн байгаа нь   халаалтын шугамыг ямар ч хэлбэрээр суурилуулах боломжтой. 

•Удаан эдлэгдэх чанар:  Бусад хуванцар  хоолойнуудтай харьцуулахад  өндөр температур болон даралтыг даах чадвар өндөр, бат бөх,  удаан эдэлгээтэй. Дулаан дамжуулах чанар өндөр.  

•Чанарын тогтвортой байдал:  РВ хоолой , холбох хэрэгсэл нь газрын тосноос нано технологийн аргаар боловсруулан гаргаж авсан физик , хими, механик үзүүлэлтээрээ өндөр   Polybutelene түүхий эдээр хийгдсэн . Өөр нэмэлт бодис  ороогүй. Олон улсын чанарын гэрчилгээгээр баталгаажсан .   

•Барилгын бүтцийн тогтвортой байдлыг хангах: Хоолойн диаметр багатай тул хоолой дамжин өнгөрөх давхаргад ан цав үүсэх нь бага байдаг.

•Хэмнэлттэй байдал: XL хоолойтой харьцуулбал  гадна диаметр 5 мм-ээр бага тул цементэн зуурмагийг хэмнэх боломжтой

Вэб сайт:  https://aikangmonkor.barilga.mn/